Omgaan met Verward Gedrag
Hoe staat-burger relaties vorm krijgen in de context van de aanpak verward gedrag
De rijksoverheid investeert in het vergroten van de veerkracht en weerbaarheid van groepen en individuen, maar wat wordt er van dat streven naar veerkracht als kwetsbare burgers óók als potentieel gevaarlijk gezien worden? En wat gebeurt er met staat-burger relaties als de overheid dat gevaar probeert in te tomen? Dit project zoekt antwoord op deze vragen via een studie naar de aanpak verward gedrag.
Stijging registratie overlast door 'verwarde personen'
De politie gebruikt sinds 2011 een aparte meldcode voor overlast door zogenaamde “verwarde personen”, oftewel “eenieder die vanwege een al dan niet tijdelijke verstoord oordeelsvermogen gedrag vertoont waarmee hij/zij zichzelf of anderen in gevaar brengt en/of een bedreiging vormt voor de openbare orde en veiligheid en/of waaruit hulpbehoevendheid blijkt”. Vanaf het moment dat de politie is begonnen met deze manier van registreren, neemt het aantal registraties ieder jaar fors toe, van 40.000 registraties in 2011 naar 138.000 registraties in 2022, oftewel zo’n 350 per dag.
Afname van veerkracht of uithollen van de verzorgingsstaat?
Deze trend is op verschillende manieren te verklaren, maar bezien vanuit de Agenda Veerkrachtige en Weerbare Samenleving duidt de toename in registraties enerzijds of anderzijds op een gebrek daaraan. Als meer en meer mensen te maken krijgen met een tijdelijk verstoord oordeelsvermogen duidt dat op een gebrek aan individuele veerkracht. Als verward gedrag vaker leidt tot overlast, of als omstanders eerder de politie bellen, dan duidt dat op een gebrek aan veerkracht in de wijk en samenleving. En als oplossingen uitblijven, dan duidt dat op een overheid die niet veerkrachtig genoeg is om adequaat op maatschappelijke ontwikkelingen te reageren. Aan de andere kant kan een toename in verwarring en overlast ook gezien worden als een gevolg van het uithollen van de verzorgingsstaat, het falen van de geestelijke gezondheidszorg, en steeds strengere ideeën over normaliteit.
Een nieuw vangnet?
De Aanpak Verward Gedrag moet professionals in staat stellen verwarring vroegtijdig te signaleren. Hierdoor zouden mensen die de grip op hun leven verliezen sneller geholpen worden en de overlast en dreiging die hun verwarde gedrag veroorzaakt afnemen. De overheid lijkt daarmee een nieuw vangnet te creëren, maar vroeg-signalering neemt de eerder genoemde structurele oorzaken van verwarring en overlast natuurlijk niet weg. Dit betekent dat zorg- en veiligheidsprofessionals weinig te bieden hebben aan mensen met onbegrepen gedrag, en dat kwetsbare mensen het risico lopen in de war te raken en zij in geval van verwarring moeite zullen hebben adequate zorg te vinden, en in plaats daarvan te maken kunnen krijgen met gedragsaanwijzingen, en zelfs strafrechtelijke vervolging.
Dit project onderzoekt professionals en mensen die als overlastgevend en potentieel gevaarlijk ervaren worden in deze context voor zichzelf, voor elkaar, en voor de samenleving zorgen.